Strona startowa

Kąty Stare - Folwarki


Kąty Stare – nazwa wsi zapisywana była jako Kanthy Volya (1498r.). Nazwa Kąty odpowiada osadom zakładanym wśród lasów, celem zużytkowania ich przez wyrabianie potażu, szkła, smoły, klepek. Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z dokumentu, z roku 1498, w którym Jan Olbracht zaświadczył, że Jan z Ostroroga zapisał swej żonie dzierżawę Stobnycza wraz z wsiami: Klapycze, Byaloborze, Sklanow, Kargow, Kargowska Volya, Kanthy Volya i Volycza. Po połowie XV wieku grunty należące do kmieci lokacyjnej wsi Stara Stobnica, przekształcono w wieś Kąty, a sołectwo tej wsi znajdujące się na terenie obecnego zespołu zamkowego w Stopnicy, przekształcone zostało w folwark królewski. Istnieje historyczny związek wsi Kąty z wsią Folwarki. W latach 1410 – 1421 doszło do skupienia sołectwa w Starej Stopnicy przez Pawła z Bogumiłowic kasztelana połanieckiego, dzierżawiącego klucz stopnicki do roku 1436. Po dokonanym skupieniu sołectw utworzono  „folwark stopnicki”, do którego dołączono wieś Początek ( później Wolica), pozostała część wsi Stara Stopnica traktowana była jako Przedmieście stopnickie. Wtedy na terenie ówczesnego miasta, prepozyt miał do swojej dyspozycji specjalny grunt dla swojego folwarku. Pierwsza wzmianka o tym folwarku pochodzi z roku 1529, ze spisu uposażenia biskupstwa krakowskiego, w którym napisano, że pobierano dziesięcinę i czynsz z istniejącej już wsi Folwarki. Obie wsie pojawiają się we wzmiance o pożarze z roku 1508, w którym spłonęła Stara Stopnica. W roku 1579 wieś obejmowała ponad 4 i pół łana powierzchni. Do wsi należał teren nadrzeczny, aż do wsi Falęcin. Z opisu, z 1619 roku dowiadujemy się, że były tu 4 młyny, wydzierżawione osobom prywatnym, a przy nich 2 stawy, w których na zimę kapustę kiszono. Młynarstwo na tym terenie było dość bogato rozwinięte. Mianowicie był młyn zamkowy w mieście 4  młyny w Kątach, młyn w Folwarkach, Falęcinie i Jastrzębcu. Był we wsi też blech – miejsce bielenia płótna przez polewanie go wodą na słońcu, po uprzednim utkaniu. Blecharka była to kobieta, która pracowała we dworze i miała za zadanie, właśnie bielenie płótna. Blecharzem natomiast nazywano człowieka, który zajmował się bieleniem wosku żółtego na biały, z którego wyrabiano świece. W roku 1865, po powstaniu styczniowym, grunty kościelne, klasztorne i należące do dawnej wsi królewskiej Kąty połączono i wydzielono z nich dwa sołectwa: Kąty Stare i Kąty Nowe.

Źródło: D. Kalina, M. Mirowski „Miasto i gmina Stopnica. Dzieje i zabytki”