Smogorzów


Smogorzów – nazwa wsi zapisywana była jako Smogorzow i jest pochodzenia dzierżawczego. W latach 1470 – 1480 należał do Smogorzewskich herbu Powała – Piotra i bratanków Mikołaja ze Smogorzowa. Po Smogorzewskich wieś dziedziczyli Gołuchowscy herbu Leliwa: Jan, Andrzej i znów Jan, a potem Abraham z żoną Anną ze Zebrzydowskich. Po jego śmierci    w 1647 roku, wdowa wyszła za Krzysztofa Baldwina Ossolińskiego herbu Topór starostę stopnickiego. W 1663 roku Smogorzów był własnością Wojciecha Gołuchowskiego syna Abrahama. Wojciech zmarł jako bezdzietny, a wdowa po nim wyszła za mąż za Tomasza Olszanowskiego. Wtedy właścicielem wsi stał się Marcin Michał Dębski ożeniony po raz pierwszy z Zofią z Mojkowic Krupczanką – mieli oni dwóch synów, obaj zostali duchownymi. Krzysztofa – kanonika sandomierskiego i Stanisława – plebana stopnickiego, kanonika krakowskiego zmarłego w 1713 roku. Michał owdowiawszy ożenił się drugi raz z Zofią z Oleksowa Gniewoszową herbu Kościesza. Pewna część Smogorzowa powiązana była z rodziną Łąckich herbu Jelita, z którą powiązany był Jan Chryzostom Pasek z Gosławic herbu Doliwa. Jan Chryzostom ożenił się w 1667 roku z Anną córką Romiszewskiego, wdową po Mikołaju Łąckim. Anna miała zapisane przez męża dożywocie na Smogorzowie. Jan Chryzostom zamieszkał w Smogorzowie w 1670 roku. Po śmierci żony Anny, Smogorzów przeszedł w posiadanie jej syna Krzysztofa, który wytoczył proces przeciwko ojczymowi Paskowi, trwający aż do roku 1685. Na mocy wyroku, ojczym oddał pasierbowi majątek. Pasek zmarł w 1701 roku i pochowano go w klasztorze w Kątach Starych.  W wyniku koligacji rodzinnych, w roku około 1692, właścicielem Smogorzowa stał się Michał Dembiński, który zmarł bezdzietnie w 1737 roku. Wdowa po nim wyszła za mąż, za Teodora Strzyżowskiego. W drugiej połowie XVIII wieku jako właściciele Smogorzowa występuje rodzina Morsztynów. W roku 1849 jako właścicielka Smogorzowa występuje Aleksandra księżna Radziwiłł. Majątek wtedy składał się z zespołu dworskiego, z budynkami i karczmą, folwarku, dwóch stodół, spichlerza, owczarni, stajni, chlewu. W latach 60 – ych XIX wieku wieś sprzedano Józefowi Kwirynowi Dobrzańskiemu herbu Leliwa, który przebudował dwór (stan obecny, albo bardzo zbliżony). W 1930 roku majątek i dwór posiadł Henryk Kietrzański. Dwór otacza zachowany w znacznej części do dziś, dwuhektarowy park, a w nim pomnikowe stare lipy.

Źródło: D. Kalina, M. Mirowski „Miasto i gmina Stopnica. Dzieje i zabytki”